Afrika 2024’e Etiyopya ile Somali arasındaki Somaliland krizi, Sudan’daki iç savaş ve doğal afetlerin gölgesinde girerken bu yıl yapılacak seçimler, kıta halkının umutlarını yeşertiyor.
Milyonlarca Afrikalı bu yıl genel ve yerel seçimler için sandık başına gitmeyi hazırlanıyor. Afrika’nın genç nüfusu ve ekonomik potansiyeline rağmen iktidara gelen liderlerin halkları için çalışmak yerine kendi çıkarlarını gözetmesi, kalkınmanın en büyük engeli olarak gösteriliyor.
Afrikalı uzmanlara göre ise 2024’ün daha iyi geçmesi ve sorunların kalıcı bir şekilde çözülebilmesi için dışa bağımlılığın sonlandırılması ve bu sorunlara Afrikalılar tarafından çözüm üretilmesi gerekiyor.
Sudan 2024’te bölünme tehlikesiyle karşı karşıya
Sudan’da 2023’ün nisan ortasında Egemenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan komutasındaki ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında başlayan çatışmalar 2024’te de devam ediyor. Ülkedeki siyasi istikrarsızlık ise bu yıl 6’ncı yılına girdi.
Ülkedeki iç savaşta ölenlerin sayısı 12 bini geçti, 33 binden fazla kişi de yaralandı. Nüfusun yaklaşık yarısına denk gelen 25 milyon kişi insani yardıma muhtaç hale geldi.
Sudan’da iç savaş devam ederken orduyla çatışan HDK Komutanı Muhammed Hamdan Dagalu’nun destek arayışı için Afrika ülkelerini ziyareti ve Sudan’daki siyasi bir grupla imzaladığı anlaşma, ülkedeki insani krizin 2024’te de süreceğini gösteriyor ve bölünme riskini artırıyor.
Afrika Boynuzu’nun 2024 gündemi Somaliland krizi
Afrika Boynuzu ülkelerinden Somali ve Etiyopya, 2024’e Somaliland kriziyle girdi.
Etiyopya ile Somaliland arasında 2024’ün ilk gününde liman kullanımı ve denize erişim için imzalanan mutabakat zaptı hem Somali ile Etiyopya arasında hem de Somaliland hükümetinde krize neden oldu.
Somaliland ile Etiyopya arasındaki anlaşmanın tamamlandığında Etiyopya, Somaliland’i “bağımsız” olarak tanıyan ilk devlet olacak.
Etiyopya’nın ticari ve askeri olarak Somaliland kıyılarında faaliyet yürütmesine izin veren adıma Somali, “iç işlerine müdahale” gerekçesiyle şiddetle karşı çıktı.
2024’e girerken yeni bir bölgesel krizin oluşmasına neden olan bu adımı, Arap Birliği ve Afrika Birliği kınadı.
İki ülke arasındaki krizin yanı sıra Somaliland’de hükümet krizi de patlak verdi. Somaliland’in Savunma Bakanı Abdiqani Mohamud Ateye, Somaliland ile Etiyopya arasında atılan adımı “hukuksuz anlaşma” olarak değerlendirerek görevinden istifa etti.
Etiyopya’nın, Somaliland topraklarında gözü olduğunu savunan Ateye, Somaliland Başkanı Musa Bihi Abdi’yi, Etiyopya ile Kızıldeniz’de liman ve deniz üssü anlaşması konusunu bakanlarına danışmamakla suçladı.
Birçok ülkede seçim yapılacak
Senegal, Güney Afrika Cumhuriyeti, Gana, Komorlar, Ruanda, Cezayir, Tunus ve Mozambik 2024’te seçime gidecek ülkeler arasında yer alıyor.
Mali, Burkina Faso, Sudan, Gabon ve Nijer gibi ülkelerde ise ordunun sivil idareyi yıkarak yönetimi ele geçirmesi ya da sivil yöneticilerin, vatandaşları yerine kendi çıkarlarını gözetmesi eleştirilere neden oluyor.
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Bizim Afrika Platformu Koordinatörü Faruk Mintoiba, birçok Afrika ülkesinde sorunların 2024’te de devam ettiğini ancak iktidarı ele geçirenlerin bu sorunlara kayıtsız kaldığına dikkati çekti.
Aynı zamanda “Bir Afrikalı Gözünden Afrika” kitabının yazarı olan Togolu Mintoiba, kıta ülkelerinde sorunların devam etmesinin ana nedenlerinden birinin, iktidarı ele geçiren Afrikalı liderlerin kendi halkları ve ülkeleri için çalışmamaları olduğunu vurguladı.
Mintoiba, “Yeni yıla girdik ancak Afrika ülkelerine baktığımızda çok fazla bir değişikliğin olmadığını ve maalesef olmayacağını görüyoruz. Çünkü iktidara gelenler çoğunlukla kendi çıkarları için çalışıyorlar. İktidar değişimlerinde ise kendilerine yakın gruplarla çıkarlarını korumak istiyorlar.” dedi.
Afrika’daki seçimlerin işlevsizliğiyle ilgili Kamerun’u örnek gösteren Mintoiba, Afrika’da en uzun süre görev yapan lider özelliğini taşıyan Devlet Başkanı Paul Biya’nın 90 yaşında olduğunu ve ülkeyi 40 yıldır yönettiğini hatırlattı.
Zengin kaynaklara rağmen ekonomik bağımlılık devam ediyor
Afrika’nın zengin doğal kaynakları, genç nüfusu ve ekonomik potansiyeline rağmen dışa bağımlılığın devam etmesi 2024’te kalkınmayı engelleyecek nedenler arasında yer alıyor.
Kıtada yaşanan siyasi, ekonomik ve toplumsal sorunlara kalıcı bir şekilde çözüm üretilebilmesi için kıta dışı devletler ya da kuruluşların desteği olmadan Afrikalılar tarafından adım atılması gerektiğini belirten Mintoiba, Afrika Birliğinin (AfB) kendi güvenliğini finanse edemediğine dikkati çekti.
Bu durumdaki bir birlikteliğin Afrikalılar için çözüm üretemeyeceğine dikkati çeken Mintoiba, bağımsızlıklarından bugüne Afrika’da sorunların devam etmesinin ana nedeninin finansman desteğinin dışarıdan sağlanması olduğunu söyledi.
Siyasi istikrarsızlık ve güç rekabeti güvenlik sorunlarını derinleştiriyor
Son 4 yılda Sahel bölgesinde 4 darbe, 2 darbe girişimi yaşanırken siyasi istikrarsızlık, kötü yönetişim ve etnik kutuplaşma, DEAŞ ile El Kaide bağlantılı grupların elini güçlendiriyor.
Başta Rusya ile Fransa olmak üzere kıta dışı aktörlerin Afrika’daki güç mücadelesi ve jeopolitik rekabet de birçok ülkeyi doğrudan etkiliyor.
Uganda İslam Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Yusuf Serunkuma 2023’te yaşanan sorunların 2024’te de süreceğini ve sorunların küçük farklılıklar dışında büyük ölçüde aynı kalacağını belirtti.
Serunkuma, “Sudan’da iç savaş çıkmazı ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti’ndeki (KDC) çatışmalar devam ediyor. Bu bölgelerde kıta dışı aktörlerin müdahalesi ve yeraltı kaynaklarına yönelik talep devam ettikçe bu krizler de devam edecek. Devletler haricinde IMF (Uluslararası Para Fonu) ve Dünya Bankası hayatlarımıza müdahale etmeye devam ettiği sürece 2023’te yaşadığımız olaylara 2024’te de şahit olacağız.” diye konuştu.
Afrika gelecek için umut vadediyor
Afrika ülkelerinde yaşanan krizlere rağmen kıta birçok aktör için 2024’te de çekim merkezi olma özelliğini koruyor.
Afrika ülkelerinin siyasal ve ekonomik özgürlüklerini kazanma yolundaki çabaları, toplumsal değişimleri, kültürel ve doğal zenginlikleri, teknoloji alanındaki gelişmeleri, pazar hacmi, genç nüfusu ve geleceğe yönelik adımlarla Afrika birçok kişi için umut vadetmeye devam ediyor.
